Bekijk hier een overzicht van publicaties rondom edelherten

Joris Cromsigt & Dries Kuijper (2018): ‘Niet tellen maar sturen. Faunabeheer gericht op gedragsverandering‘ Vakblad Natuur Bos Landschap, november 2018, p. 24-27

SAMENVATTING:

Deskundigen pleiten voor wildbeheer dat stuurt op natuurlijk gedrag van wilde hoefdieren
In het Vakblad Natuur Bos Landschap zetten ecologen Joris Cromsigt & Dries Kuijper een aantal ideeën uiteen voor een andere visie op het beheer van Nederlandse wilde hoefdieren (edelhert, damhert, ree en wild zwijn). Het huidige wildbeheer is gericht op streef- of doelstanden. Hierbij gaat het om de aantallen wild en niet om de effecten van het wild op de natuur. De ecologen geven een aanzet tot een beheer op de gewenste en ongewenste effecten in plaats van op aantallen.

‘Ecology of fear’
De deskundigen pleiten voor innovatief wildbeheer dat stuurt op gedrag op basis van de ‘ecology of fear’. De ‘ecology of fear’ houdt in dat predatoren (zoals de wolf) het wild herverdelen over het landschap. Het wild vermijdt namelijk risicovolle plekken uit angst om gegeten te worden. Door te sturen op dit natuurlijke gedrag van het wild kan een herverdeling plaatsvinden binnen het leefgebied. Gedragsveranderingen zijn het sterkst als het risico ruimtelijk voorspelbaar is, maar onvoorspelbaar in tijd. Dat wil zeggen dat het wild weet welke gebieden het moet mijden maar niet wanneer. Ook moet er voldoende afwisseling zijn in gebieden met een hoog en laag risico.

Bewuste verstoring
In het artikel wordt beschreven hoe herverdeling kan plaatsvinden door middel van verstoring van het wild. Bijvoorbeeld met jaarrond faunabeheer, ook op zon- en feestdagen en ’s nachts. Naast jacht kan het hier ook gaan om recreatie of andere maatregelen. Bijvoorbeeld mountainbikeroutes of hondenlosloopgebieden in zones waar lage wildstanden gewenst zijn. Een sterke coördinatie tussen betrokken partijen en terreinbeheerders is hierbij vereist. Alle vormen van verstoring moeten op elkaar afgestemd zijn om het wild in de gewenste richting te sturen. Zo treedt op sommige plekken verhoogde en op andere plekken verlaagde wildstand op. Er wordt als het ware een ‘landscape of fear’ gesimuleerd (het ene gebied is risicovoller voor het wild dan het andere).

Voors- en tegens
De deskundigen geven aan dat de uitvoering van deze voorstellen nogal wat uitdagingen kent. Zo is het bewust verstoren van wilde zoogdieren in strijd met de huidige wet- en regelgeving en gedragsregels. Ten slotte geven zij aan dat ‘zonering’ mogelijkheden creëert om verschillende visies en vormen van beheer naast elkaar te laten bestaan. Hiermee wordt recht gedaan aan de verschillende maatschappelijke en ecologische opvattingen.

Joris Cromsigt & Dries Kuijper, ‘Niet tellen maar sturen. Faunabeheer gericht op gedragsverandering‘, Vakblad Natuur Bos Landschap, november 2018, p. 24-27 (artikel)

Suzanne T. S. van Beeck Calkoen, Dries P. J. Kuijper, Marco Apollonio, Lena Blondel, Carsten F. Dormann, Ilse Storch, Marco Heurich, November 2023, Numerical top-down effects on red deer (Cervus elaphus) are mainly shaped by humans rather than large carnivores across Europe, Journal of Applied Ecology (artikel)
G.W.T.A.. Groot Bruinderink, R.J. Bijlsma, J. den Ouden, C.A. van den Berg, A.J. Griffioen, I.T.M. Jorritsma, R. Kluiver, K. Kramer, A.T. Kuiters, D.R. Lammertsma, H.H.T. Prins, G.J. Spek en S.E. Van Wieren, 2004. De relatie tussen bosontwikkeling op de Zuidoost Veluwe en de aantallen edelherten, damherten, reeën, wilde zwijnen, runderen en paarden; onderzoek naar de realisatiemogelijkheid van beheerdoelstellingen. Wageningen, Alterra (artikel)
Dekker, J.J.A. & G.W.T.A. Groot Bruinderink, 2010. Effecten van populatiebeheer op gedrag van ree, damhert, edelhert en wild zwijn. Rapport 2010.071. Zoogdiervereniging, Nijmegen (artikel)
Geert W.T.A. Groot Bruinderink, Paul W. Goedhart, Dennis R. Lammertsma en Jasja J.A. Dekker, 2012. Inzicht in de betrouwbaarheid van aantalsbepalingen van enkele schadeveroorzakende zoogdiersoorten in Nederland. Wageningen, Alterra-rapport 2426 (artikel)