Dierenarts Hans en het AD verspreiden kwalijke desinformatie
“Dierenarts Hans voorziet gigantisch probleem met de wolven: ‘Ze moeten worden afgeschoten’”, kopte het AD met chocoladeletters op de voorpagina van de krant van 11 februari. (De schuldige is een roedel wolven, dat weet het AD al zeker. Al zal het nog weken duren voordat de uitkomsten van het DNA-onderzoek binnen en alle feiten bekend zijn.)
Het artikel werd in recordtijd overgenomen door zeker vijf andere DPG-dagbladen. Het is een artikel dat bolstaat van jachtpropaganda en desinformatie. Des te kwalijker omdat de aantoonbaar onjuiste uitspraken komen van een veearts. Iemand die veel mensen als een betrouwbare bron zullen zien, zoals blijkt uit de reactie ‘Het relaas van de veearts moet uiterst serieus worden genomen’, onder het artikel.
Het is de Friese veearts Hans Veenstra niet kwalijk te nemen dat hij emotioneel werd bij het zien van meerdere ernstig gewonde schapen. Dat hij ook schapen heeft moeten euthanaseren, moet ook beladen zijn geweest, zeker als de eigenaar van die dieren erbij stond. Wat we Veenstra wel kwalijk nemen is dat hij desinformatie brengt als feiten. Daarmee trekt hij als universitair geschoolde onderzoek van andere eveneens universitair geschoolden zoals dierecologen en wolvenonderzoekers in twijfel. Dat maakt de desinformatie die uit zijn mond komt wezenlijk anders dan bijvoorbeeld die van ‘antiwolvenstrijder’ Geertje Lock-Baardman uit Rotterdam, die het AD in een eerder negatief artikel over wolven een platform bood.
“Wat wel relevant is, is dat de aangevallen schapen op geen enkele manier beschermd waren tegen predatoren”
‘Honderden schapen zijn sinds begin dit jaar al het slachtoffer van dodelijke incidenten met roedels wolven’ kan alvast niet waar zijn. DNA-onderzoek duurt ongeveer een maand, en we zitten nu in week 7 van dit jaar. Do the math… Het beeld dat hij schetst dat wolven ’s nachts in grote groepen ‘rondstruinen’ en ‘met zijn allen op jacht zijn’ is een schandelijke overdrijving. Het is ook niet relevant of er hier mogelijk één wolf of meerdere wolven in het spel waren. Wat wel relevant is, is dat de aangevallen schapen op geen enkele manier beschermd waren tegen predatoren.
“Waar zag Veenstra al die wolven? Heeft hij überhaupt wel eens wolf zien lopen?
Veenstra suggereert dat Randstedelingen niet weten waar ze het over hebben. Schaamteloze polarisatie. Hij kan helemaal niet weten wat ‘de Randstad’ denkt, want er is nog nooit breed onderzoek gedaan onder Nederlanders over het al dan niet willen samenleven met de wolf. “Er zijn er hier gewoon heel veel”, weet hij. Als je nog een wolf alleen ziet, dan is dat op dit moment een unicum. Ze lopen allemaal in groepen van vier tot tien.” Een opruiende woordkeuze, en bovendien aantoonbaar onwaar. Waar zag Veenstra al die wolven? Heeft hij überhaupt wel eens een wolf zien lopen?
Vervolgens beweert de veearts dat deze enorme roedels vreselijk huishouden onder schaapskuddes. Daar heeft hij misschien wel een punt omdat vrijwel alle door wolven gedode dieren in Nederland niet beschermd waren door hun eigenaren. Door geen maatregelen te nemen (rasters plaatsen of dieren ’s nachts binnenhalen), leer je predatoren dat schapen een gemakkelijke prooi zijn. Of zoals Leo Linnartz het in een interview op deze site formuleerde: ‘Als zwervende wolf kom je de ene na de andere schapenwei tegen. Eigenlijk is het een soort fastfoodrestaurant-keten … Als je die schapen niet gaat beschermen dan leren wij de wolven dat schapen een makkelijke prooi voor ze zijn en dan zullen ze daar meer op gaan jagen’.
“Door geen maatregelen te nemen leer je predatoren dat schapen een gemakkelijke prooi zijn”
Wat Veenstra hier doet is het debat nog verder polariseren en de haat tegen de wolf voeden. Het innemen van onredelijke standpunten – het zal nog heel lang duren voor de wolf bejaagbaar wordt, als dat al gebeurt – heeft nog nooit tot constructieve oplossingen geleid. Populistische retoriek en het verklaren van de wolf tot nationale vijand leidt alleen maar tot verliezers. In de eerste plaats de dieren van zijn klanten die geen wolfwerende maatregelen willen of kunnen nemen. Als Veenstra het lijden van deze schapen te verschrikkelijk vond om aan te zien (en dat geloven wij zeker), dan kan hij ook een constructieve bijdrage leveren aan het voorkomen van verdere slachtoffers. Hij zou zich bijvoorbeeld kunnen aanmelden als vrijwilliger om zijn klanten te helpen met het plaatsen van (door de provincie Friesland gesubsidieerde) rasters. Hij kan hiervoor inspiratie vinden op de site van het Wolf Fencing Team Belgium.
“Het meest gevaarlijke nepnieuws wordt gebracht door mensen die ogenschijnlijk betrouwbare bronnen noemen”
Als wij in dit land geen ruimte willen bieden aan een honderdtal wolven, komt dat vooral doordat mensen zoals Veenstra onwaarheden als feiten brengen. Gefaciliteerd door media die er geen moeite mee hebben om angst te zaaien door desinformatie rond te pompen en zo (indirect) betrouwbare en bewezen feiten over de werking van wolfwerende maatregelen in twijfel te trekken. Veenstra mag in het AD straffeloos beweren wat hij wil, zonder zelfs maar één enkele bron te noemen. Zo’n bron kan hij ook niet geven, want onderzoek wijst keer op keer uit dat het nemen van de juiste preventieve maatregelen tegen wolvenschade wel effectief is. De Ombudsman van Trouw concludeerde laatst in een oordeel ‘Gevaarlijkste nepnieuws komt in betrouwbare vorm’. Een geïnterviewde heeft het recht om informatie weg te wuiven als ‘geklets’, ‘maar de feiten moeten kloppen’. En kloppende feiten zijn in dit artikel niet te vinden.
12 februari 2025