Edelherten mogen van Raad van State worden gedecimeerd

Gisteren werd door de Afdeling bestuursrecht van de Raad van State uitspraak gedaan op ons (Fauna4Life en Dierbaar Flevoland) verzoek om het afschot van een zeer groot aantal edelherten in de Oostvaardersplassen voorlopig stil te leggen. De Afdeling heeft dit verzoek helaas afgewezen. Dat betekent dat er tot 1 mei ruim 700 herten zullen worden doodgeschoten.

Provincie wil ruigte
Het doel van de provincie is om het aantal edelherten met geweld terug te brengen tot slechts 500 dieren. Dat betekent een afname met 75% ten opzichte van de aantallen die op basis van de draagkracht van het gebied aanwezig kunnen zijn. Volgens de provincie is deze afname nodig, omdat de edelherten ervoor zorgen dat er buiten het moeras geen ruigte en struiken meer voorkomen. Deze grote grazers hebben namelijk, samen met de aanwezige paarden en runderen, de eerder aanwezige ruigte omgezet in korte, eiwitrijke graslanden. De provincie stelt dat deze ruigte moet worden hersteld, aangezien met het verdwijnen van de ruigte ook een aantal vogelsoorten is verdwenen.

Belang edelherten
De provincie maakt hierbij een cruciale denkfout. De grote grazers zijn juist bewust in dit gebied geïntroduceerd om ervoor te zorgen dat die grazige graslanden zouden ontstaan. Bovendien is het belangrijk dat de oevers van de aanwezige poelen worden vrijgehouden van riet. Door dit alles ontstaan geschikte foerageermogelijkheden voor een aantal vogelsoorten en de Oostvaardersplassen zijn juist voor die vogelsoorten aangewezen als Natura 2000-gebied. Het gaat onder andere om grauwe ganzen, die in de ruiperiode het moerasgebied intrekken om te foerageren en op die manier het moerasgebied in stand houden voor de aanwezige moerasvogels. Voor en na de rui zijn de nabijgelegen graslanden voor deze vogels heel belangrijk. Daarnaast profiteren ook brandganzen, kieviten en goudplevieren van dit eiwitrijke grasland. De open poeloevers zijn van belang voor onder andere grote zilverreiger, kluut en lepelaar. Om dit alles in stand te houden is het essentieel dat de aantallen grote grazers door de natuurlijke omstandigheden worden bepaald, ofwel niet worden beheerd, laat staan gedecimeerd. De Oostvaardersplassen zijn heel bewust niet als speciale beschermingszone aangewezen voor vogels die voorkomen in struikgewas en ruigte.

Doel Habitatrichtlijn
Op grond van de Habitatrichtlijn is Nederland verplicht gebieden die als Natura 2000-gebied zijn aangewezen, zo te beheren dat de instandhoudingsdoelstellingen niet in gevaar worden gebracht. Volgens de provincie betekent dat dat de aantallen op het moment van aanwijzen, moeten worden behouden. Als die aantallen zijn toegenomen, bijvoorbeeld dankzij succesvol beheer, mag deze toename ook weer teniet worden gedaan, als de mens daar zin in heeft, aldus de provincie. In dit geval is de oppervlakte foerageergebied voor de aangewezen vogelsoorten sterk toegenomen en dat heeft onder andere geresulteerd in een toename van het aantal ganzen.

“De Afdeling geeft toestemming om de verbeterde situatie af te breken ten gunste van omstandigheden en soorten die elders al in hoge mate aanwezig zijn”

Afdeling keurt verslechtering goed
De Afdeling deelt het standpunt van de provincie en stelt met zoveel woorden dat een verslechtering van het leefgebied voor de aangewezen soorten en een daarmee gepaard gaande afname van de aantallen, geen probleem hoeft te zijn. Dit is een onbegrijpelijk standpunt en gaat lijnrecht in tegen het doel van de Habitatrichtlijn. Deze Europese richtlijn is bedoeld om natuur en fauna te beschermen. Er is in Europa al heel weinig natuur over. Bovendien staat de hele natuur zwaar onder druk als gevolg van allerlei menselijke activiteiten, waaronder de effecten van landbouw, industrie en verkeer en ruimtebeslag door woningen en wegen. Als in een speciaal daarvoor aangewezen gebied, tegen de algemene trend in, de omstandigheden sterk verbeteren en de aantallen (in dit geval) vogels fors toenemen, dient er alles aan te worden gedaan om deze verbetering te behouden.

In dit geval geeft de Afdeling toestemming om de verbeterde situatie af te breken ten gunste van omstandigheden en soorten die elders al in hoge mate aanwezig zijn (ruigte, rietland en vogels zoals merel en heggemus). Ten onrechte staat in de uitspraak dat er geen verband is tussen de aantallen grote grazers en de kwaliteit van het moerasgebied. Daarmee miskent de Afdeling de onmisbare rol van de ruiende ganzen, die zelf weer afhankelijk zijn van het eiwitrijke grasland.

De werkelijke reden
Een achterliggende reden voor de provincie om ervoor te zorgen dat de eiwitrijke graslanden sterk verruigen, is dat het voor menselijke recreanten op die manier een aantrekkelijker gebied wordt. De voornaamste reden is dat op die manier het aantal ganzen in de Oostvaardersplassen sterk wordt teruggedrongen. De aanwezigheid van grote aantallen ganzen is namelijk nogal lastig voor vliegveld Lelystad!

3 maart 2023