Naar faunabeheer zónder geweer

In november 2023 organiseerde de Brabantse Milieufederatie haar BMF-lezing. Het thema van de avond: ‘Wilde dieren in onze leefomgeving: hoe gaan we met ze om?’ Sprekers Nettie Dekker en Jozef Keulartz lieten vanuit hun eigen expertise hun licht schijnen over dit thema. Over één ding zijn ze het roerend eens: het huidige beleid van ‘beheer met het geweer’ moet op de schop. Het volgende opiniestuk is een samenvatting van hun lezingen.

Eerder deze maand toonde nieuw internationaal onderzoek aan dat bijna 20 procent van de 15 duizend onderzochte diersoorten dreigt te verdwijnen. We bevinden ons midden in de zesde massale uitstervingsgolf van dieren; de eerste die de mens veroorzaakt heeft. Vooral de industrialisering en schaalvergroting van de agrarische productie heeft ertoe bijgedragen dat deze golf steeds hoger wordt.

Nederland is Europees kampioen biodiversiteitsverlies. Toch klinkt vanuit de agrarische sector voortdurend de roep om nog meer diersoorten te kunnen ‘beheren’, een roep die provincies maar al te vaak ‘belonen’ met een ontheffing voor afschot. Alleen soorten die bescherming genieten onder de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn zijn nog veilig. Nog wel… want ook aan die bescherming wordt driftig gemorreld.

Het huidige faunabeheer werkt niet. De jacht leidt allerminst tot het voorkomen of verminderen van de landbouwschade, terwijl boeren wel jaarlijks enorme bedragen aan schadevergoeding incasseren. Bovendien verstoort massaal afschot een gezonde opbouw van populaties en leidt het tot een ernstige aantasting van het welzijn van de dieren.

Hoe kunnen we schade aan landbouwgewassen en aanrijdingen met dieren zo effectief mogelijk voorkomen of terugdringen? Allereerst door het huidige faunabeheer (lees: afschot) te stoppen en in het wild levende dieren beter te beschermen. Feit is dat je populaties in het beste geval alleen heel tijdelijk kleiner kunt schieten. Waarna deze vervolgens weer exponentieel groeien, want dat is het antwoord van de natuur op massale bejaging. Het werkt averechts en leidt alleen tot nog meer schade: het is – kortom – dweilen met de kraan open.

Wij moeten de landbouw in harmonie brengen met de natuur. Dat kan door de natuurlijke leefomgeving van diersoorten te verbeteren, door natuurgebieden robuuster te maken en met elkaar te verbinden. Door weer te gaan vertrouwen op natuurlijke processen en door ‘rewilding’ van grote zoogdieren, zodat zij weer een sleutelrol kunnen gaan spelen in de regulering van ecosystemen. We hebben gezonde, weerbare natuur nodig, waarin de soorten elkaar in balans houden. Zonder menselijke bemoeienis.

Juist de landbouw zal profiteren van natuur zonder jagers, die natuurlijke processen verstoren. Alleen als we het faunabeheer met het geweer stoppen, ontstaan er nieuwe inzichten en krijgen innovatieve oplossingen een kans die wél effectief zijn. Daar worden we allemaal beter van, niet alleen de in het wild levende dieren, maar zeker ook de boeren, want juist zij hebben belang bij robuuste natuur die in balans is. En bij preventieve maatregelen die wel effectief zullen zijn.

Nettie Dekker is auteur van het boek ‘Jagerslatijn: Mythes en fabels over de jacht’

Prof. dr. Jozef Keulartz is emeritus professor Milieufilosofie aan Wageningen Universiteit en schrijver van vele boeken waaronder ‘Dieren in ons midden’

Wil je meer lezen over deze schrijvers? Lees dan onze interviews met hen:

Jozef Keulartz – ‘We moeten weer leren hoe je de natuur aan haar lot kan overlaten’

Nettie Dekker – ‘Ik wil in het wild levende dieren een stem geven’

15 december 2023