De Veluwe is het op één na grootste natuurgebied van Nederland met een totale oppervlakte van ongeveer 1000 km². In dit gebied zou de natuur centraal moeten staan. Helaas krijgt ook hier de natuur niet de kans om zichzelf volledig te ontwikkelen. Zeker waar het gaat om de vegetatie en de grote plantenetende dieren, zoals herten en zwijnen, worden de natuurlijke processen voortdurend verstoord.

Natuur
In de natuur bepalen de omstandigheden, zoals klimaat, grondsoort en het grondwaterpeil, welke planten er groeien. Daarnaast hebben plantenetende dieren invloed op de ontwikkeling van de vegetatie. Vooral grote planteneters, zoals herten en zwijnen, spelen hierin een sleutelrol. Als de natuurlijke processen op de Veluwe hun gang kunnen gaan, ontstaat een gevarieerd landschap met open ruimten en gesloten bos en alle varianten daar tussenin. Bosverjonging vindt in de open ruimte plaats, waarbij doornachtige struiken jonge boompjes gedurende de eerste jaren beschermen tegen vraat. De populaties herten en zwijnen worden gereguleerd door ruimte, voedselaanbod en onderlinge concurrentie. Vooral in de winterperiode, wanneer het voedselaanbod beperkt is, treedt een natuurlijke selectie op en zullen de zwakste dieren sterven.

De praktijk
Op de Veluwe bepaalt niet de natuur maar de mens waar wat groeit en welke dieren er voorkomen. Er wordt voortdurend door de mens ingegrepen. De natuurlijke processen krijgen geen kans. De jonge boompjes op de open vlakten worden verwijderd en de rest van de natuur wordt geëxploiteerd. Bomen worden gekapt ten behoeve van de houtproductie. De herten en zwijnen worden door jagers gebruikt om hun hobby uit te oefenen en het vlees wordt verkocht. Landbouw en bosbouw mogen geen last hebben van de grote grazers en het verkeer moet zoveel mogelijk ongehinderd kunnen doorrijden. Het beleid is dan ook om de populaties zwijnen en herten elk jaar ver onder de natuurlijke draagkracht van het gebied te brengen en daarvoor worden jaarlijks duizenden van deze dieren doodgeschoten. Het gevolg is dat deze dieren heel schuw zijn geworden en grotendeels onzichtbaar zijn voor het publiek.
Dit heeft helemaal niets met natuur te maken. De Veluwe lijkt meer op een groot park waar sprake is van extensieve landbouw (houtproductie) en veeteelt (vleesproductie). Terwijl ruim driekwart van Nederland al door de mens wordt gebruikt, wordt zelfs dit iconische natuurgebied niet met rust gelaten.

Het ideaal
In dit gebied zou vanaf nu de natuur eindelijk centraal moeten worden gesteld, waarbij de natuurlijke processen zoveel mogelijk hun gang kunnen gaan. Dus zonder jacht en zonder houtproductie. De dierpopulaties zouden zich ongestoord moeten kunnen ontwikkelen. Voor eventuele gevallen van landbouwschade of gevaar voor het verkeer kunnen lokaal oplossingen worden gezocht. Zo kunnen landbouwgronden worden beschermd door middel van rasters. En om het risico op aanrijdingen te beperken, is de meest effectieve maatregel om de verkeerssnelheid te verlagen en deze ook te handhaven. Bovendien kunnen de bermen overzichtelijk worden gemaakt, waardoor verkeersdeelnemer en dieren elkaar tijdig kunnen zien aankomen. Op deze manier kan het leven van duizenden dieren per jaar worden gespaard.

1 november 2018